ئەمین صاڵح محمد

2015-07-16     5115


لەدوای ڕاپەڕینەوەو پێكهێنانی حكومەتی 50 -50 و دابەشكردنی پۆستە حكومییەكان لە سەرەوە تا خوارەوە لەنێوان حیزبەسیاسیەكاندا، لە ناویشیدا هاتوچۆ وەك تەواوی جومگەكانی حكومەت ئەم دابەشكارییە حیزبییە گرتییەوە، بەڵام لەهیچ دۆخ و ساتێكدا هێندەی ئەم چەند سالەی دوایی لە ڕەنگی حیزب و سیاسەت هەڵنەكێشراوە، ئەتوانم بێژم لەسەردەمی دوو ئیدارەییش دۆخەكە بەم شێوەیە نەبووە. بەسیاسی كردنی كارەكانی هاتوچۆ، شتێك نەبوو تەنها حیزبی ناو دەسەلات كردبێتی بەڵك و لەو كێشمەكێشم و ململانێیەی نێوان پارت و ڕێكخراوە ڕامیارییەكان حیزبەكانی ئۆپۆزسیۆنیش هێندەی حیزبی ناو دەسەڵات دۆسیە و بواری هاتوچۆیان بەخواستی حیزبی خۆیان شیكار و ئاراستەو ڕابەرایەتی كردووە. وەك زۆرینەی چەمك و ڕووداوە جۆربەجۆرەكانی كوردەواری، هاتوچۆ و ڕووداوەكانیش كەوتۆتە ناو گەمەی سیاسیەوە.
بێگومان بۆ ئەوەی باشتر لە چەمكی بەسیاسی كردنی هاتوچۆش تێبگەین هەڵوێستە تەنها لەسەر ڕووداوەكانی هاتوچۆ ئەكەین.
سەرنج بدەن هەركات ڕووداوێكی هاتوچۆ ڕووئەدات، مێدیای حیزبی كوردی بەپێی خواستی ئایدۆلۆژی میدیای خۆیان ئەیكەنە هەواڵ، نەك وەك ڕووداوێكی روودراو لەژیانی ئێمەدا كە ئەبێت مامەڵەیەكی پیشەیی میدیایی – ئەخلاقی لەتەكدا بكرێت.
ڕووداوی هاتوچۆ، كەسمان خوازیاری نین و بەردەوامیشە، دیاریدەیەكی لۆكاڵی نی یە. لەهەر شوێنێكی ئەم گێتییەدا مرۆڤ هەبێ و بژی؛ بۆ ژیان كردن و ڕای كردنی ئەركەكانی و دابینكردنی پێداویستییەكان، پێویستی بە هۆكانی گواستنەوە هەیە. ئوتومبیلیش لەهەر شوێنێك بوونی هەبێت، لەتەك خۆیدا ڕووداو ئەهێنێ. جێگای تێڕامان نی یە، لەساڵی 1895 زاینی لەشاری ئۆهایۆ لە ئەمریكا دوو ئوتومبیل بەدیزاین و كوالێتی ئەو سەردەمە هەبووە، وەلێ خۆیان كێشاوە بەیەكدا!!!



كەواتە زۆری ڕێژەی ئوتومبیل لەشەقام و ڕێگاكاندا، لێكەوتەی زۆری ڕێژەی ڕووداو نییە، وەكو ئەوترێ. بەڵكە شێوازی بەكارهێنانی ئوتومبیل و كوالێتی ئامێرەكە و دیزاینی هاوچەرخانەی ڕێگاكان و بوونی بنەما ئەندازیارییەكان لە ڕێگادا. لە پاڵ پەروەردی شۆفێری سەردەمانەو چالاكی و چاپووكی چاودێری هاتوچۆ بەسەر شۆفێرەوە و هێنانەكایەی تەكنەلۆژیای ترافیكی لەبواری هاتوچۆدا، پێكەوە ئەتوانرێ بەربەست و ڕێژەگەری لە ڕووداوەكانی هاتوچۆدا بكات.
كلاسیكی پەروەردەی شۆفێری لە كوردستان و كۆنی ڕێگاكانی و نەبوونی دەسەڵاتی تەواو بۆ بەڕێوەبەرایەتییەكانی هاتوچۆ، لەهەمان كاتدا هاژوتنی ئوتومبیلێكی تەواو مۆدێرن و بەكارهێنانی لەلایەن شۆفێرانەوە هاوژتنی
لەدۆخێكی وادا، نەك ناكرێ چاوەڕوانی ڕوونەدانی ڕووداو نەبین، بەڵكە ڕووداوەكان ڕۆژانەن و بوونیان شتێكی حەتمییە.
ڕووداوەكانی هاتوچۆ، زۆرینەی جار لە دەمی ڕوودانیاندا تەنها فاكتەرێك بەشدار نییە لە خولقاندنی. ڕوونتر بێژم بۆ تەنها یەك هۆو فاكتەر ناگەڕێتەوە، بەڵكە زیاتر لە فاكتەرێك هۆكاری ڕوودانیەتی.
فرەیی لە هۆكارەكانی ڕوودانی ڕووداودا، ئەركی( ئەفسەری هاتوچۆ) وەك (لێكۆڵەر)ێك قورس و ئاڵۆزتر ئەكات، شیكاركردن و تۆماركردنەوەی ڕووداوەكان شارەزایی و ووردبوونەوەیەكی باشی گەرەكە، بۆیە زۆربەی جار (ئەفسەری هاتوچۆ) لەنێوان خەتاباراندا، دابەشكاری لەنێوان لایەنەكانی ڕووداوەكاندا ئەكات.
لە ڕاستیدا مامەڵەكردن لەتەك ڕووداوی هاتوچۆدا، هیچی كەمتر نییە لە هەڵسوكەوتكردن لەگەڵ ڕووداوێكی كوشتندا. بەدەر لەو ڕووداوانەی كە مردنی لێدەكەوێتەوە، ڕووداوە سادەكانیش شارەزاییەكی باشی ئەوێ. تا دادگەرانە تۆماربكرێتەوەو بگەینرێتە دادگاكان. بێگومان ئەبێت ئەوەمان هەمیشە لە یادبێت كە دادوەرەكان لەسەر تۆماركراوەكانی ئەفسەری هاتوچۆ بڕیار دەرئەكات. بۆیە هەر خەمساردی و كێماسیەك لە تۆمار و هێڵكاریەكاندا وێڕای ئەوەی دەبێتە كارێكی نا دادگەرانە. بەڵكە تێكەڵكردنی قوربانی و جەلادە، خەتابار و بێخەتایە لەهەمان كاتدا.
لەوەیش خراپتر دابڕان و نەمانی متمانەی هاوڵاتییانە بە هاتوچۆ و دادگاكان. لە چەسپاندنی داد و پێدانەوەی مافەكانیان زۆرینەی جار بەباوەری بەندە، یەك هۆكاری (سەرەكی) لە خولقاندنی ڕووداودا هەیە و دواتر هەندێ فاكتەری تری (لاوەكی) دێن و بەشداری دەكەن لە دروستبوونی ڕووداوەكاندا. دیاریكردنی فاكتەری یەكەم و سەرەكی ڕووداویش دەكەوێتە سەر شارەزایی و سەرنجە ووردەكانی ئەفسەری لێكۆڵەری هاتوچۆ.
تۆماری ڕووداوی هاتوچۆ بەو ئاڵۆزی و بەرپرسیاریە پیشەییەوە، هەندێ جار خودی ئەفسەرانی هاتوچۆ ئەكەوێتە هەڵە شكارییەوە، كەچی لەناو مێدیای كوردیدا خانمی پەیامنێر یان ئاغای هەواڵساز هەر زوو هۆكارەكانی رووداومان بۆ یەكاڵا ئەكاتەوە!!
مێدیای دەسەلات، هەمیشە لەسەنگەری بەرگرییەوە لە بڵاوكردنەوەی هەواڵەكانی ڕوانیوە و هۆكاری ڕووداوەكانی (بۆ شۆفێران) گەڕاندۆتەوە. لەناو مێدیای دەسەڵاتدا ئەوە (شۆفێرە) كە بێ خەم و بە لاساری شۆفێری كردووە و ڕووداوی خولقاندووە. ئەم تاك ڕەهەندییە لە بینینی ڕووداودا، هەندێ جاریش لەلێدوانی ئەفسەرانی هاتوچۆدا ئەبیستین كە ( پابەندنەبوونی شۆفێران بە ڕێنماییەكانی هاتوچۆوە) بۆتە هۆكاری ڕووداوەكان. بەپیچەوانەی ئەم دیدەشەوە، مێدیای ئۆپۆزسیۆن لەباسی ڕووداوەكانی هاتوچۆ و هۆكاری قوربانیەكان دا، فاكتەری (خراپی ڕیگاوبانەكان)ی بەهۆكاری سەرەكی ڕووداوەكان ناوزەند كردووە. لە ڕاستیدا، هەردوو دەستەواژەكە (پابەند نەبوونی شۆفێران، خراپی ڕێگاوبانەكان) بنەمایەكی لۆژیكیان هەیە لە روودانی ڕووداوەكاندا، بەلام نالۆژیكی ئەوەیە، یەك هۆكار زەق بكەیتەوە و دیاری بكەیت.

هەنووكە خراپترین شتێ كە ڕووبەڕووی هاتوچۆ بۆتەوە، بەسیاسی كردنی هاتوچۆیە، لەم هاوكێشەیەدا هەندێ دەسكەوتی ئایدیۆلۆژی بەدەست دێت و هەندێ كەسی ناو دەسەلات – ئۆپۆزسیۆنیش سوودمەند ئەبن.
بەڵام ئەوەی زەرەرمەندە هاوڵاتی یە كە مافی خۆیەتی بگاتە فاكت و ڕاستییەكان. هاوڵاتییان دابەش بوون بەسەر مەیلە ئایدۆلۆژییەكانیاندا، دواجار زۆرینەیان بە ئاراستەكاری حیزبی لەكارەكانی هاتوچۆ ئەڕوانن. دوای هاوڵاتیان زەرەرمەندی دووەم، خودی دامەزراوەی هاتوچۆ و ئەو كەسانەیە كە پیشەییانە و حكومەتیانە لە هاتوچۆدا كار ئەكەن.
لێسەندنەوەی ناسنامەی پیشەیی لە ئەفسەران و كارمەندانی هاتوچۆ و شكاندنی پەیكەری خزمەتە ماندوو پڕوكێنەكانی خۆمانەو كەم كردنەوەی ڕێز و خۆشەویستی میللی یە لەلای هاوڵاتییان.
توڕدانی مەیلی ئایدۆلۆژی لە واری كاركردندا و تۆخكردنەوەی چەمكی پیشەگەری لە خزمەتەكانماندا، كارێكە ئەبێت ( ئەفسەرانی پیشەدۆست) پێش هەموو لایەنەكانی تر لەخۆیاندا بەرجەستەی بكەن و دادگەرێتی لە كارداو سەلامەتی هاوڵاتیان و چاكەی گشتی لەسەرو هەموو شتەكانی ترەوە دابنێت.
وا مەزەندە ئەكەم ئەگەر دۆخەكە لە ڕووە مێدیایی و كارگێڕییەكەیەوە وەكو ئێستا بمێنێتەوە، دەلاقەی زیاتر ئەكەوێتە نێوان خۆمان و هاوڵاتییان، بەرئەنجامی ئەمەش توندوتیژی و پێكهەڵپرژانی زیاتر بەرامبەر كارمەندانی لێ‌ ئەكەوێتەوەو زیاتریش كەرەستەو كامێراكان و هێماكانمان ئەشكێنرێن.

مـقـدەمـی هاتوچۆ
ئەمین صاڵح محمد
1
2
تابلۆکانی هاتوچۆ و ڕێگای گوندەکان

ئازاد ئیبراهیم ئەحمەد

3
ژیری و شۆفێری

ئازاد ئیبراهیم ئەحمەد

4
5
وەرزی بەهار و چەند سەرنجێكی هاتوچۆیی

به‌ختیار محمد عبدلله‌

6
7
8
9
10
كاریگەری مەی خواردنەوە لەسەر شۆفێر

به‌ختیار محمد عبدلله‌

11
هێڵکاریکردنی ڕێگاوبانەکان

دلێر عبدالرحمن یحیی

12
دانە شووشەییەکان (گلاس بید)

دلێر عبدالرحمن یحیی

13
14
15
16
17
18
19
20
© 2024 Sultraffic.com, All right reserved    -     Developed By Kurdsoft