ئەلكهول ، یان لێخوڕین:

لەژێر كاریگەری ئەلكهولدا زۆرجار هەست بە خەو و هیلاكییەكی زۆر دەكەیت  زۆر دەكەیت ، بەڵام هۆكارە ترسناكەكانی ئەلكهول هەر ئەوەندە نیە ، ساڵانە (180_ 200) هەزار مرۆڤ بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ ، یان ناڕاستەوخۆ لەژێر كاریگەری ئەلكهولدا گیان لەدەست دەدەن و دەبنە قوربانی ، یان زۆرجار بۆ هەتا هەتایی كەم ئەندام دەبن.
بەپێی ڕاپۆرتە نێودەوڵەتیەكان  (3/1) ی ئەم ئامارە لەنێو گەنجانی تەمەن (18_24) ساڵ پێك دێت.




ڕێژەی ئەلكهول لەخوێندا و كاریگەرییەكانی :
A-( 1,0 - 0,4) پڕۆمیل :
كاردانەوەیەكی درەنگتر و درێژكردنەوەی ماوەی بڕیاردان و زیاتر باوەڕ بەخۆبوون .
B-(0,4 - 1,0) پڕۆمیل :
خوار و خێچی لەقسەكردندا ، نەمانی بینین  لەكەنارەكانی چاودا و هەڵە لەخەمڵاندن .
C-(1,0 -  2,0) پرۆمیل :
جووتبینی ، نارێك  و پێكی هەڵسوكەوت ، ناهاوسەنگی ڕۆیشتن (تێكچوونی هاوسەنگی) .
D-( 2,0 – 3,5) پرۆمیل :
كەوتنە ناو خەوێكی زۆر قورسەوە .
E-( 3,5- 5,0 ) پرۆمیل :

ئەگەری جەڵدە و مردن .

تێبینی/ وشەی (پرۆمیل) دەستەواژەیەكی زانستی پزیشكیە، مەبەست لێوەی یەكەیەكی پێوانییە  (وحدە حسابیە)  كە لێوەی رێژەی (ئەلكهول) لە خوێنی مرۆڤدا دەژمێرێت و دیاری دەكات ،وە لە ئامێرەكانی تێستی مەینۆشی كە دەزگاكانی هاتوچۆ لە جیهاندا بە كاری دێنن وە لە نێوانیشیاندا هاتوچۆی (هەرێم) بە میكانیزمی (فوو) كردن ئەو رێژەیە دیاری دەكات.



چۆن دەكەوینە ژێر كاریگەری ئەلكهولەوە؟

كاتێك پەرداخێك  بیرە ، یان شەراب دەخۆیتەوە ، وردە وردە كاردانەوەی لەسەر فەرمانەكانی مێشكت دەبێت ، هەست بە خاوبوونەوەی كردارەكان دەكەیت ، بەڵام كەمێك دڵخۆش تر دەبیت ، ئەمە ئەلكهولەكەیە وات لێدەكات ، بەڵام تۆ واهەست ناكەیت كە كەوتبیتە ژێر كاریگەری ئەلكهولەوە ، لێرەدا ترسێكی زۆر گەورە هەیە ئەگەر لێبخوریت ، ترسی گەورەتریش ئەوەیە ، كە هەست بكەیت نەكەوتبیتە ژێر كاریگەری ئەلكهولەوە چونكە ئەلكهولی زیاترت دەوێت و بەمانەش تەواو نابێت ، وردە وردە پێك لەدوای پێك هەستەكان زیاتر بەرەو مردن دەڕۆن ، بەڵام پێش ئەوەی لەهەنگاوی یەكەم بترازێت وا پێویستە كەسێكی تر پێت بڵێت یاخود خۆت دەست هەڵگریت لەخواردنەوە.
لەڕووی (یاسا) وە ، كەی شۆفێر بە مەست (سەرخۆش) ئەژمار دەكرێ؟
ڕێژەی مەی ، ئەلكهول لەخوێندا: واتا ڕێژەی سەدیی ئەلكهول لەخوێندا (Blood alcohol concentration – B.A.C)
زۆرینەی وڵاتانی ئەوروپا كۆكن لەسەر مەسەلەی قەدەغەكردنی مەی خواردنەوە لەكاتی شۆفێریدا . ڕێژەكان دیاریكراوە بە ( 0,05) كە دەكاتە (50) میلیگرام مەی ، یان ئەلكهول لەهەر (100) ملیلترێك لەخوێن .. ئەم ڕێژەیەش كەمێك جیاوازیی هەیە لەهەندێك  لەوڵاتان ، كە هەندێك (0,08) ، یان (0,10) بەڵام ئێستا و پاش فەراهەمبوونی ڕێژە و ئاماری زۆری  ڕووداوە كوشندەكانی بواری هاتووچۆ ، وڵاتانی ئەوروپا ئەو هەنگاو دەنێن كە ئەو ڕێژەیە كەم بكەنەوە بۆ (0,03) .
بەشی 22 .. لێخوڕین لەژێر كاریگەری مەی و مادە هۆشبەرەكاندا
1/ سزا دەدرێت بە بەندكردن ماوەكەی كەمتر نەبێت لە (سێ مانگ) و زیاتر نەبێت لە(یەك ساڵ) یان پێ بژاردن كەمتر نەبێت لە(سێ سەد هەزار) دینار و زیاتر نەبێت لە(پێنج سەد هەزار) دینار یان بە هەردوو سزاكە لەگەڵ دەست بەسەراگرتنی سوارڕەوەكە بۆ ماوەی ساڵێك هەركەسێك سوارڕەوەكەی لێبخوڕێت لەژێر كاریگەری مەی یان مادەی هۆشبەر ،دەكرێت مۆڵەتی شۆفێریەكەی لێ بكێشرێتەوە بۆ ماوەی كەمتر نەبێت لەدوو مانگ و زیاتر نەبێت لەیەك ساڵ .
2/ لەبارەی گەڕانەوە بۆ ئەنجامدانی تاوانی دیاریكراو لەبڕگەی (1) ی ئەم بەشە لەماوەی ساڵێك لەڕێكەوتی دەرچوونی حوكمی كۆتایی لەسەری ، سزاكەی دەبێتە بەندكردن كە ماوەكەی كەمتر نەبێت لەشەش مانگ و زیاتر نەبێت لەیەك ساڵ یان پێ بژاردن كەمتر نەبێت لە(پێنج سەد هەزار) دینار و زیاتر نەبێت لە (یەك ملیۆن) دینار یان بە هەردوو سزاكە، وە لێكێشانەوەی مۆڵەتی شۆفێری كەماوەكەی كەمتر نەبێت لە(شەش مانگ) و زیاتر نەبێت لە(یەك ساڵ) لەگەڵ گڵدانەوەی سوارڕەوەكە بۆ ماوەی (یەك مانگ) .