بەپێی ئامارەکان شۆفێرە گەنجەکان زۆرترین کەسن کە رووبەڕووی رووداوی هاتوچۆ دەبن وەبەپێی ئاماری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی رووداوی هاتوچۆ بەهۆکاری سەرەکی دادەنرێت بۆ گیان لەدەستدانی گەنجان کە لەنێوان تەمەنەکانی (10-24) ساڵن، وە ساڵانە 400.000 گەنج لەخوار تەمەنی 25 ساڵ بەهۆی رووداوەکانی هاتوچۆوە گیان لەدەست دەدەن.

یەکەم: بێ ئاگابوون لە شۆفێری کردن
زۆرکات شۆفێرە گەنجەکان و هەرزەکارەکان لەکاتی شۆفیری کردندا سەرقاڵ دەبن بەکارێکی ترەوە وەک قسەکردن - ناردنی کورتەنامە - خەریک بوون بە تەسجیل و کاسێتی ئوتومبیلەکەوە، کەئەمانە هەمووی دەبێتە هۆی لەبیرچوونەوەی شۆفێر بەکارە سەرەکییەکەیەوە کە شۆفێرییە، وەئەمەش دەبێت هۆی لەدەستدانی کۆنترۆڵکردنی ئوتومبیلەکەی.

دووەم: سەرکێشی
زۆربەی شۆفێرە هەرزەکارەکان حەزیان لەسەرکێشی و شکاندنی یاساکانی هاتوچۆیە لەکاتی شۆفێری کردندا، وە مەبەستیان لەم کارەشی ڕاکێشانی سەرنجی دەوروبەرە بۆخۆیان، بۆ نموونە گوێ نەدان بە هێماکانی هاتوچۆو پابەند نەبوون بە هێماکان و ڕێنمایی و ئاماژەکانی هاتوچۆ.

سێیەم: خێرایی لەڕادە بەدەر
زۆربەی زۆری شۆفێرە هەرزەکار و گەنجەکان فیلمە ئەکشنەکان و توندەکان کاریان تێدەکات و ئارەزووی لاسایی کردنەوەی ئەو فیلمانە دەکەن بەتایبەتی ئەوەی پەیوەندی هەبێت بەشۆفێری کردنەوە، وە خۆشیان ئارەزووی تیژڕەوی دەکەن بەبێ ئەوەی گوێ بدەن بەوەی کە ئوتومبیلەکانی تر بێزار دەکەن.

چوارەم: هەڵگرتنی سەرنشینی زیادە
کاتێک هەرزەکار و گەنجەکان دڵخۆش دەبن دەیانەوێت بارێکی نەشازو ژاوەژاو و بێزارکەر دروست بکەن کە ئەمەش زۆرکات لەکاتی لێخوڕینی ئوتومبیلەکانیاندا دەردەکەوێت کە سەرنشینێکی زۆر لەناو ئوتومبیلێکدان و گالتەو گەمە و هەندێ کار دەکەن کە زۆرکات شۆفێریش دەگرێتەوە کەئەمەش کاریگەری خراپی دەبێت بۆ سەرشۆفێر و لەوانەیە کۆنترۆڵی ئوتومبیلەکەی لەدەست بدات.

پێنجەم: شۆفێری کردن لەژێر کاریگەری مادە هۆشبەرەکان و خواردنە کحولییەکاندا
شۆفێری کردن لەژێر کاریگەری مادە هۆشبەرەکان و خواردنەوە کحولییەکان ئەبێتە هۆی ئەوەی شۆفێر ناتوانێت بینینێکی باشی هەبێت و دوورو نزیکی جۆری شەقامەکان بەباشی لەیەکتری جیابکاتەوە کەئەمەش هۆکارێکی سەرەکییە بۆ رووداوەکانی هاتوچۆ.

شەشەم: ناپاراستنی ماوەی سەلامەتی
یەکێکی تر لەهەڵە بڵاوەکانی شۆفێر نەبوونی ماوەیەکی گونجاوە لەنێوان خۆی و ئوتومبیلی پیش خۆیدا کەئەم حاڵەتەش لەلای شۆفێری گەنج بە روونی بەدی دەکرێت وەمەبەست لەم کارەیان خۆ دەرخستن و بێزارکردن و ترساندنی شۆفێرەکانی ترە.

حەوتەم: بەکارنەهێنانی پشتێنی دڵنیایی
پشتێنی دڵنیایی هۆکارێک بووە بۆ رزگاربوونی کەسانێکی زۆر کەلەسەر لێواری مەرگ گەڕاونەتەوە لەکاتی رووداوی هاتوچۆدا، لەبەر ئەوە بەکارنەهێنان و گوێ پێنەدانی یەکێکی ترە لە هەڵە کوشندەو گەورەکانی شۆفێر.

هەشتەم: گوێ نەدان و فەرامۆشکردنی فریاگوزاری سەرەتایی
زۆرجار لەبیرکردن و گوێ نەدان بە فریاگوزاری سەرەتایی بۆتە هۆکارێک بۆ خراپتربوونی بارودۆخەکان لەکاتی رووداوی هاتوچۆدا، ئەمەش یان بەهۆی نەزانین یان نەبوونی کەل و پەلی فریاگوزاری سەرەتاییەوە بووە، وە ئەمەش پیویستە لە خوێندنگەکان و لەڕێی کردنەوەی خولی تایبەت و هۆکارەکانی راگەیاندنەوە بگەیەنرێت بە هاوڵاتیان بەگشتی شۆفێران بەتایبەتی.

نۆیەم: شۆفێری کردن بەخەوالویی و بێتاقەتی
زۆرکات شۆفێر بەتایبەت گەنجەکان بێزارن یاخود خەواڵوون و شۆفێری دەکەن وەبەردەوام دەبن وە پشوو نادەن بەخۆیان جالەبەر هەر هۆکارێک بێت، کەئەمەش دەبێتە هۆی لەدەستدانی کۆنترۆڵ کردنی ئوتومبیل و مەترسیدارترین هۆکارە بۆ رووداوەکانی هاتوچۆ.

دەیەم: هەلبژاردنی ئوتومبیلی نەگونجاو و خراپ
زۆربەی شۆفێرە گەنجەکان تەنها بە رووکەش ئوتومبیل هەڵدەبژێرن واتە گوێ نادەن بە کوالێتی و باشی ئوتومبیلەکانیان کەئەوەش کێشەی گەورەیان بۆ دروست دەکات لە ڕێگاوبانەکاندا، چونکە درک کردن بەباشی ئەو ئوتومبیلەی بەکاری دێنن یەکێکی ترە لەبابەتە گرنگەکان کەدەبێت شۆفێر گرنگی پێبدات.

نووسینی/ نەقیبی هاتوچۆ
   هەڵات صابر سعید